Jazda na OUT – czyli jazda z tachografem bez tachografu

Wyobraź sobie że wsiadasz do pojazdu. Rozglądasz się dookoła, widzisz standardowe elementy wyposażenia ale jest również on – tachograf. A Ty chciałeś/ chciałaś przestawić tylko pojazd na placu, dosłownie 50 metrów dalej. Czy możesz to zrobić nie posiadając karty kierowcy i nie logując jej tym samym do urządzenia? Odpowiedzi nie znajdziesz zapisanej w przepisach wprost. Wynika ona jednak z nich pośrednio a niezbędny okazać się może tryb jazdy poza zakresem czyli potocznie tryb OUT.

Dla kogo przeznaczony jest tryb OUT?

Na początku przypomnę, że tachograf to urządzenie które instalowane jest w pojazdach przede wszystkim po to aby weryfikować czy kierowca stosuje się do rozporządzenia 561/2006, czyli mówiąc ogólnikowo: czy przestrzega limitów jazdy, czy zachowuje wymagane przerwy i czy odbiera właściwe odpoczynki. Ale tu trzeba zaznaczyć jedno – zainstalowanie tachografu w pojeździe wcale nie narzuca na kierowcę obowiązku jego używania. Taki obowiązek może wprowadzić jedynie wspomniane rozporządzenie a ono bardzo wyraźnie zwalnia część kierowców z tych restrykcyjnych zasad. Zwolnienia te opisane są dokładnie w artykule 3 oraz 13 i nie będę ich w tej chwili cytował. Dla przykładu napiszę tylko, że do rozporządzenia 561 stosować się nie muszą chociażby kierowcy specjalistycznych pojazdów pomocy drogowej w promieniu 100 km od bazy, kierowcy wykonujący przewóz betonu czy też wykorzystujący pojazd o dmc do 7,5 tony do celów prywatnych. W praktyce oznacza to, że Ci kierowcy nawet jeśli posiadają zamontowany tachograf w pojeździe to nie muszą z niego korzystać bo nikt nie będzie od nich wymagał stosowania się do szczegółowych przepisów o czasie pracy. Zazwyczaj nie będą oni również w ogóle posiadać kart kierowcy. Przede wszystkim dla takich kierowców ustawodawca przewidział pewien stan szczególny tachografu czyli tytułowy tryb OUT lub inaczej tryb POZA ZAKRESEM.  Dzięki wprowadzeniu urządzenia w taki stan, nie wyświetli on w trakcie jazdy zdarzenia polegającego na sygnalizacji jazdy bez karty.

Jak wybrać tryb OUT w tachografie?

Sposób uruchomienia trybu jazdy poza zakresem zależy przede wszystkim od rodzaju posiadanego tachografu. W tachografie niemieckiej marki VDO, z pozycji głównego menu przechodzimy do drugiego poziomu menu klikając przycisk OK. Za pomocą strzałek szukamy opcji WPISZ a następnie POJAZD. Wybieramy opcję OUT start. Urządzenie informuje o tym, że wpis został zachowany. Jak teraz sprawdzić czy tachograf faktycznie zapisał nasze polecenie? Wystarczy wrócić do menu głównego klikając klawisz WSTECZ i OK. Na ekranie w miejscu piktogramu aktywności pojawił się napis OUT co oznacza, że urządzenie pracuje obecnie w trybie poza zakresem. Rozpoczęcie w tym momencie jazdy nic nie zmieni – tryb OUT nadal będzie wyświetlony.

Wyłączenie trybu OUT

Ścieżka do zakończenia pracy w trybie OUT jest niemalże identyczna: OK – WPISZ – POJAZD – OUT tym razem z dopiskiem KONIEC. Wracamy do menu głównego i tryb OUT powinien być już niewidoczny. W zamian powróciła ikona obecnej aktywności.

Tryb OUT a karta kierowcy

Kwestia zaznaczenia stanu poza zakresem jest bardzo prosta. Gorzej ze świadomością kierowców kiedy można a kiedy nie można używać tego trybu. Po pierwsze pamiętaj, że można go uruchomić zarówno z włożoną jak i wyjętą kartą. To znaczy, że nie jest on dedykowany tylko tym osobom, które z jazdą zawodową nie mają do czynienia. Dla przykładu:

Firma wykonuje przewóz śmieci z gospodarstw domowych. Zgodnie z art. 13 ust. 1 pkt. h rozporządzenia 561/2006 kierowcy takich pojazdów nie podlegają pod przepisy o czasie pracy a zatem nie muszą rejestrować swoich czynności na tachografie. Mimo wszystko tachografy w śmieciarkach są zamontowane a kierowcy posiadają swoje karty kierowcy. W takiej sytuacji zaleca się aby kierowcy mieli włożone karty do tachografu i to na  nich rejestrowali jazdę w trybie OUT. Kierowcy mogliby jednak w ogóle nie posiadać kart kierowcy i uruchamiać tryb OUT bez karty.

Jak liczony jest czas jazdy w trybie OUT?

Czas spędzony przez kierowcę na jeździe w trybie OUT jest ostatecznie liczony jak czas spędzony na innej pracy. Kierowca wykonuje co prawda czynność polegającą na prowadzeniu pojazdu, jednak przewóz z jakichś względów nie podlega pod przepisy rozporządzenia 561/2006, czyli do kierowcy nie ma wówczas zastosowania limit 9 lub 10 godzin jazdy.

Przykłady jazdy w trybie OUT

Wspomniałem o zastosowaniu trybu OUT w przypadku korzystania z wyłączeń z art. 3 i 13 rozporządzenia 561. Ale to nie wszystko Kiedy jeszcze będzie można skorzystać z trybu jazdy poza zakresem i będzie to w stu procentach legalne? Chociażby w przypadku, gdy dany przewóz nie będzie wpisywał się w definicję przewozu drogowego. A to z kolei oznacza, że przewóz będzie się odbywał całkowicie poza drogami publicznymi lub będzie wykonywany pojazdem, który nie jest przeznaczony do przewozu osób lub rzeczy. Przykład? Przewóz po terenie zamkniętym firmy lub przejazd pojazdem typu żuraw jezdniowy. Pamiętaj jednak, że jeżeli wracasz z trasy i wjeżdżasz na teren firmy swoją ciężarówką po to żeby podstawić się pod rampę i rozładować to nie jest to sytuacja, w której od razu po pokonaniu bramy firmy masz prawo użyć trybu OUT. W końcu część Twojego przewozu przed bramą przebiegała przez drogi publiczne, a Ty wykonywałeś bądź wykonywałaś standardową jazdę.

Nieuprawnione użycie trybu OUT

I tak oto płynnie możemy przejść do ostatniej kwestii, czyli do nieuprawnionego użycia trybu OUT do którego dochodzi niestety stosunkowo często. Można przypuszczać, że wszystko przez krążące po parkingach plotki i brak właściwego szkolenia. Tryb jazdy poza zakresem w żadnym wypadku nie może służyć jako lekarstwo na brak czasu jazdy w danym dniu. Owszem, użycie go spowoduje że czas jazdy przestanie być naliczany, jednak jeżeli inspektor zauważy, że kierowca jechał rejestrując wszystkie czynności i nagle, kilka ostatnich kilometrów trasy pokonał w trybie OUT to bez wątpienia będzie podejrzewał manipulację. I słusznie! Tryb OUT nie jest przeznaczony do stosowania w takich przypadkach. Wielu kierowców mylnie uważa, że przestawiając tachograf w tryb jazdy poza zakresem unika odpowiedzialności. Pamiętaj jednak że jazda w trybie OUT nadal jest rejestrowana na urządzeniu oraz widoczna dla kontrolującego. Mandat za nieuprawnione używanie trybu OUT sięga kwoty 2 tysięcy złotych i stanowi bardzo poważne naruszenie. Najważniejsze zatem to stosować go z głową i w uzasadnionych przypadkach.