Certyfikat Kompetencji Zawodowych (CKZ) – wszystko, co musisz wiedzieć

W październiku 2009 roku w Parlamencie Europejskim przyjęto rozporządzenie nr 1071/2009 ustanawiające wspólne zasady dotyczące warunków wykonywania zawodu przewoźnika drogowego uchylając jednocześnie poprzednie rozporządzenie nr 96/26/WE, które funkcjonowało od 1996 roku. Wdrożenie przepisów rozporządzenia 1071/2009 do polskiego systemu prawnego poskutkowało utworzeniem Certyfikatu Kompetencji Zawodowych w obecnej formie.

Czym jest certyfikat kompetencji zawodowych i czemu służy?

W preambule rozporządzenia 1071/2009 podkreślono, że wspólne zasady dostępu do rynku są w interesie przewoźników drogowych, ich klientów i całej gospodarki, ponieważ będą prowadzić do podniesienia poziomu kwalifikacji zawodowych przewoźników, racjonalizacji rynku, poprawy jakości świadczonych usług, a  także do zwiększenia bezpieczeństwa drogowego.

Parlament Europejski, dążąc do realizacji tych ambitnych celów, określił warunki dopuszczenia do zawodu przewoźnika drogowego. Jednym z nich jest wykazanie posiadania kompetencji zawodowych potwierdzonych odpowiednim certyfikatem.

Jak już można się domyślać, Certyfikat Kompetencji Zawodowych (CKZ) jest narzędziem do osiągnięcia celów ujętych w rozporządzeniu. Narzędziem jednym z wielu, ale chyba jednak najbardziej istotnym, ponieważ przypisuje mu się dbałość o edukację i podnoszenie kwalifikacji. Tak przynajmniej widziany jest z perspektywy urzędowej. W oczach przedsiębiorcy Kowalskiego to papierowy dokument, który umożliwia mu spełnienie jednego z kilku wymogów stojących na drodze do uzyskania licencji transportowej i rozpoczęcia działalności.

Można zatem powiedzieć, że Certyfikat Kompetencji Zawodowych to dokument potwierdzający posiadanie przez przedsiębiorcę określonego poziomu wiedzy i umiejętności potrzebnych do prowadzenia firmy transportowej.

Jak wygląda Certyfikat Kompetencji Zawodowych?

Wzór CKZ został określony w załączniku III do rozporządzenia 1071/2009. Dokument powinien zostać przygotowany na papierze celulozowym w kolorze beżowym – Pantone, o  formacie DIN A4 i gramaturze 100 g/m2 lub więcej oraz zawierać przynajmniej dwa z następujących zabezpieczeń:

• hologram,
• specjalne włókna w papierze, widoczne w świetle ultrafioletowym,
• co najmniej jedną linię mikrodruku (litery widoczne jedynie przy użyciu szkła powiększającego i niemożliwe do odtworzenia przez fotokopiarki),
• wyczuwalne w dotyku litery, symbole lub wzory,
• podwójną numerację: numer seryjny oraz numer wydania,
• zabezpieczający wzór tła z drukowanym drobnym giloszem i drukiem irysowym.

Na dokumencie powinny znajdować się również:

• Znak wyróżniający dane państwo członkowskie – w przypadku Polski – „PL”
• Nazwa upoważnionego organu lub podmiotu wydających certyfikat
• Pieczęć i podpis upoważnionego organu lub upoważnionego podmiotu wydających certyfikat
• Oznaczenie egzaminu

Jak uzyskać CKZ?

Zgodnie z postanowieniami ujętymi w rozporządzeniu państwa wspólnoty europejskiej muszą wyznaczyć jednostki odpowiedzialne za proces certyfikacji przewoźników drogowych. W Polsce jednostką odpowiedzialną za wydawanie CKZ oraz nadzór nad procesem egzaminowania jest Instytut Transportu Samochodowego (ITS).

Parlament Europejski w rozporządzeniu wskazał, że Certyfikat Kompetencji Zawodowych wydawany jest po zaliczeniu egzaminu pisemnego z zakresu:

• Prawa cywilnego
• Prawa handlowego
• Prawa socjalnego
• Prawa podatkowego
• Działalność gospodarcza i zarządzanie finansami przedsiębiorstwa
• Dostępu do rynku
• Norm technicznych i technicznych aspektów działalności
• Bezpieczeństwa drogowego

Bardziej szczegółowy zakres wiedzy udostępniamy w pliku – zakres_egzaminacyjny.pdf

Jak wygląda egzamin na certyfikat kompetencji zawodowych?

Państwa członkowskie muszą zapewnić równe warunki w zakresie egzaminowania, dlatego określono że egzamin pisemny składa się z dwóch części, a mianowicie:

• pytań pisemnych w postaci testu wielokrotnego wyboru (z czterema możliwymi odpowiedziami) lub pytań wymagających bezpośredniej odpowiedzi albo pytań obydwu typów;
• ćwiczeń pisemnych lub przykładów praktycznych do rozwiązania.

Minimalny czas trwania każdej części egzaminu wynosi dwie godziny.

Fakultatywnie każde z państw członkowskich może zadecydować o wprowadzeniu dodatkowego egzaminu ustnego. Na szczęście Polska nie znalazła się w tym gronie i poprzestała na egzaminie pisemnym.

W przypadku gdy państwa członkowskie organizują jedynie egzamin pisemny (a takim właśnie jest Polska) muszą one w odniesieniu do każdej części egzaminu ustalić oceny ważone od minimalnie 40 % do maksymalnie 60 % ogólnej liczby punktów.

W przypadku egzaminu organizowanego przez ITS kandydat, żeby otrzymać wynik pozytywny, musi uzyskać ze wszystkich części egzaminu średnią wynoszącą przynajmniej 60 % ogólnej liczby punktów, przy czym z każdej części egzaminu musi uzyskać nie mniej niż 50 % możliwych do otrzymania punktów.

Przykładowe pytania i zadania testowe znajdziesz w tym artykule: Certyfikat Kompetencji Zawodowych – z czego się uczyć?

Jak się zapisać na egzamin i ile kosztuje?

Zapisanie się na egzamin wymaga dokonania opłaty w wysokości 800 zł, z czego 500 zł to opłata egzaminacyjna a 300 zł to koszt wydania certyfikatu. Za wydanie CKZ płaci się jednorazowo, natomiast opłatę egzaminacyjną należy wnosić ponownie przy każdym podejściu.

Zapis na egzamin odbywa się poprzez fizyczne złożenie wniosku – Wniosek o wydanie certyfikatu kompetencji zawodowych w transporcie drogowym, w którym należy podać proponowaną datę i miejsce egzaminu oraz załączyć potwierdzenie dokonanie opłaty. Wniosek należy dostarczyć do instytutu osobiście lub drogą pocztową z dwutygodniowym wyprzedzeniem. Póki co nie udostępniono rozwiązania elektronicznego.

Następnie ITS przesyła potwierdzenie wyznaczenia daty egzaminu.

Dowiedz się więcej o egzaminie ITS. Przeczytaj artykuł: Egzamin na certyfikat kompetencji zawodowych – wszystko co musisz wiedzieć

Jakie możliwości i ograniczenia spoczywają na posiadaczu certyfikatu kompetencji zawodowych?

CKZ umożliwia spełnienie wymogu posiadania odpowiednich kompetencji zawodowych, których potwierdzenie jest niezbędne przy wnioskowaniu o wydanie licencji transportowej. To należy uznać za jego główną zaletę, ponieważ aktualnie prowadzenie firmy zajmującej się zarobkowym transportem drogowym, w zdecydowanej większości przypadków, nie jest możliwe bez posiadania właściwej licencji.

Posiadacz certyfikatu kompetencji zawodowych może pełnić rolę zarządzającego transportem (a tym samym umożliwić firmie spełnienie w/w warunku posiadania kompetencji zawodowych) w maksymalnie 4 przedsiębiorstwach, których flota nie przekracza maksymalnej ilości 50 pojazdów. Wspomniane wcześniej limity dotyczą sytuacji, kiedy związek osoby posiadającej CKZ z przedsiębiorstwem powstał na skutek innej umowy niż umowa o pracę.

Praktyka tzw. „użyczania” certyfikatu

Certyfikat jest wydawany imiennie. Oznacza to, nie mniej nie więcej, że udostępnienie tego dokumentu innej osobie na potrzeby uzyskania licencji nie jest możliwe bez fizycznego związku łączącego posiadacza CKZ z przedsiębiorstwem. Związek ten powinien być sformalizowany za pomocą umowy, w której posiadacz CKZ zostanie wyznaczony na osobę zarządzającą transportem w danej firmie.

Wyznaczenie osoby z poza firmy na stanowisko zarządzającego transportem jest potocznie nazywane „użyczeniem” certyfikatu. Jest to dość popularna praktyka rynkowa, która ma swoich zwolenników i przeciwników.

Zwolennicy praktyki „użyczania” CKZ wskazują, że obniża to próg wejścia do branży poprzez ułatwienie przedsiębiorcom przejścia przez początkowe formalności. Z kolei to przekłada się na powstawanie większej liczby firm i konkurencyjność branży, która przynosi większe korzyści klientom i gospodarce.

Przeciwnicy, podnoszą argumenty o sprzeczności takiej praktyki z podstawowym celem do jakiego został powołany certyfikat. Jego powszechne „użyczanie” prowadzi do obniżenia poziomu wiedzy wśród przedsiębiorców i ma negatywny wpływ m. in. na standardy i bezpieczeństwo drogowe.

Warto zaznaczyć, że osoba „użyczająca” CKZ jest zobowiązana do rzeczywistego sprawowania swojej funkcji i odpowiada za naruszenia wykryte podczas kontroli w firmie oraz podczas kontroli drogowych. Odpowiedzialność za naruszenia sprowadza się do kar finansowych oraz przy poważniejszych występkach do możliwości utraty dobrej reputacji i odebrania certyfikatu kompetencji zawodowych.

Źródło:

• ROZPORZĄDZENIE PARLAMENTU EUROPEJSKIEGO I RADY (WE) NR 1071/2009 z dnia 21 października 2009 r. ustanawiające wspólne zasady dotyczące warunków wykonywania zawodu przewoźnika drogowego i uchylające dyrektywę Rady 96/26/WE
• ABC Szkolenia, Certyfikat Kompetencji Zawodowych – co to jest?, https://abc-szkolenia.com/certyfikat-kompetencji-zawodowych-co-to-jest/