Tachobuch – co to jest? Jak wypełniać?

Tachobuch mimo swojej prostoty, odgrywa istotną rolę w monitorowaniu aktywności kierowców, szczególnie tych, których pojazdy nie są wyposażone w tachografy. W niniejszym artykule wyjaśnimy, czym jest Tachobuch, jak go prawidłowo wypełniać, oraz jakie obowiązki spoczywają na kierowcach w związku z jego prowadzeniem. Ponadto, omówimy przepisy dotyczące czasu pracy kierowców busów w Niemczech, a także przedstawimy sytuacje, w których prowadzenie Tachobucha nie jest wymagane.

Tachobuch – co to jest?

„Tachobuch” to potoczna nazwa swego rodzaju dziennika, jaki zobowiązany jest prowadzić kierowca pojazdu o dopuszczalnej masie całkowitej (DMC) przekraczającej 2,8t, wykonując przewóz drogowy rzeczy na terenie Niemiec, o ile samochód, którym kieruje, nie został wyposażony w tachograf. Zapisuje się w nim informacje dotyczące czasu, jaki dany kierowca poświęcił na prowadzenie pojazdów, odpoczynek czy inne czynności w ramach swoich służbowych obowiązków. Konieczność prowadzenia takiej ewidencji na terytorium Niemiec została wprowadzona przez tamtejsze Rozporządzenie w sprawie załóg pojazdów mechanicznych (Fahrpersonalverordnung), które lokalnie rozszerzyło zakres stosowania międzynarodowych przepisów w zakresie czasu prowadzenia pojazdów.

Czas pracy kierowcy busa w Niemczech

We wszystkich państwach członkowskich Unii Europejskiej kierowcy wykonujący przewóz drogowy rzeczy pojazdami o DMC większej niż 3,5t zobowiązani są do przestrzegania restrykcyjnych przepisów, które regulują dopuszczalny czas jazdy, czy minimalne okresy przerw i odpoczynków. Wynikają one z Rozporządzenia 561/2006, które stosuje się na terenie całej Unii, ale bardzo podobnie do nich kształtują się inne normy obowiązujące w pozostałych krajach w Europie. Do celów nadzoru nad  kierującymi wykorzystuje się tachografy, które zwyczajowo montowane są w tego typu samochodach, jednak nie są one rozpowszechnione w busach, których tonaż najczęściej ograniczony jest do 3,5t.

Niemieckie prawo, we wspomnianym we wstępie rozporządzeniu, przewiduje poszerzenie grupy pojazdów, jakie powinny dostosować się do ograniczeń w zakresie maksymalnego czasu prowadzenia pojazdu czy minimalnej długości odpoczynków. Tym samym do tego grona na terenie Niemiec zostały dołączone pojazdy, których DMC przekracza 2,8t. Ich kierujący zobowiązani są do przestrzegania przepisów określonych w art. 4, 6-9 i 12 Rozporządzenia 561/2006. W przypadku, gdy te pojazdy nie zostały wyposażone w tachograf, kierowca okresy prowadzenia pojazdu, innej pracy. przerw i odpoczynków odnotowuje ręcznie na specjalnie przygotowanych do tego celu formularzach.  

Karta czasu pracy kierowcy busa

Do celów zapisywania informacji o aktywnościach kierowcy wykorzystuje się najczęściej Kontrollbuch, który równie często nazywany jest Tachobuchem. Jest to niewielka książeczka, w której znajdują się druki przygotowane do uzupełnienia zgodnie z wymogami niemieckiego rozporządzenia. Można ją bez problemu nabyć przed wjazdem do Niemiec np. na stacji benzynowej w pobliżu granicy. Nie jest to jedyna opcja do zapisywania wymaganych informacji, ponieważ kierowcy mogą prowadzić ją indywidualnie na każdy dzień na osobnych kartkach. W tym celu można skorzystać m.in. z formularza zamieszczonego na stronie BAG (niemiecki odpowiednik Inspekcji Transportu Drogowego) i wydrukować sobie odpowiednią ilość kart tak, by każdego dnia możliwe było ich uzupełnienie. Każdy druk powinien posiadać swój unikatowy numer odpowiadający konkretnej dacie, kiedy został sporządzony.

Pojedynczy blankiet powinien dotyczyć wyłącznie jednego dnia. Musi on zawierać następujące informacje:

• Imię i nazwisko kierowcy,
• Datę,
• Numer formularza
• Numer rejestracyjny pojazdu,
• Miejsce rozpoczęcia i zakończenia dziennej jazdy,
• Stan drogomierza na początku i na końcu trasy oraz liczbę przejechanych kilometrów,
• Informacje o aktywności, jaką realizował kierowca w danym momencie,
• Podsumowanie dziennych aktywności.

Jak wypełniać tachobuch?

Kierowcy na bieżąco powinni uzupełniać dane znajdujące się w formularzach dotyczących poszczególnego dnia. Na początku dnia należy uzupełnić imię i nazwisko, datę, numer formularza, numer rejestracyjny pojazdu, miejsce rozpoczęcia oraz stan drogomierza na początku podróży a następnie wraz z upływem czasu wpisywać informacje dotyczące jazdy, innej pracy i przerw – przykładowo po zatrzymaniu na przerwę, zaznaczyć miniony okres prowadzenia pojazdu a przed ponownym ruszeniem odnotować odebranie przerwy. Podczas planowania trasy kierowca powinien uwzględnić wspomniane wcześniej zapisy Rozporządzenia 561/2006. Więcej o nich można przeczytać w tym artykule.

W pojedynczej karcie na dany dzień do poszczególnych rubryk podaje się następujące dane:

Druki wypełnia się zgodnie z poniższym przykładem:

Ilu dni wstecz dotyczy obowiązek posiadania tachobucha?

Kierowca na żądanie organu kontrolnego zobowiązany jest udostępnić dane o swojej aktywności na dzień bieżący oraz 28 dni poprzedzających. Po zakończeniu dnia powinien on przechowywać przy sobie tę kartę, zapewniając, że będzie w stanie spełnić wspomniany warunek. Jeśli w tym czasie kierowca nie prowadził pojazdu i nie wypełniał Kontrollbucha ani Tageskontrollblat, powinien on posiadać przy sobie zaświadczenie, o którym mowa w §20  niemieckiego rozporządzenia Fahrpersonalverordnung. Wystawia je pracodawca, zapewniając, że kierujący pojazdem będzie w stanie przedstawić informacje o swojej aktywności na 28 dni wstecz. Od 31.12.2024 r. okres ten zostanie podwojony a kierowcy będą zobowiązani posiadać wypełniony Tachobuch lub zaświadczenia na 56 dni poprzedzających.

Kiedy nie trzeba prowadzić tachobucha?

Z obowiązku posiadania tachobucha na terenie Niemiec zwolnieni są kierowcy wykonujący przewozy pojazdami o DMC nieprzekraczającej 2,8t. Jeśli jednak DMC pojazdu mieści się w przedziale 2,8-3,5t również istnieje szansa, że nie ma potrzeby odnotowywania swoich aktywności. Przykładowo dotyczy to kierowców:

• Pojazdów, o których mowa w art. 3 lit. b)-i) Rozporządzenia 561/2006 – są to m.in. osoby wykonujące niehandlowy przewóz rzeczy,
• Pojazdów, o których mowa w §18 rozporządzenia Fahrpersonalverordnung – są to m.in. pojazdy wykorzystywane niezarobkowo przez gospodarstwa rolne w promieniu 100 km od gospodarstwa
• Pojazdy wykorzystywane do przewozu sprzętu potrzebnego kierowcy do pracy pod warunkiem, że kierowanie pojazdem nie jest jego głównym zajęciem
• Wszystkie wyłączenia zostały wskazane w §1 ust. 2 rozporządzenia Fahrpersonalverordnung.

Tachobuch we Francji

Obowiązek zapisywania informacji o swoich dziennych aktywnościach dotyczy kierowców busów nie tylko na terenie Niemiec. We Francji należy prowadzić dziennik podobny do Kontrollbucha. Jest to Indywidualna Książka Kontroli (LIC). Wybierając się do Francji należy zatem dodatkowo uzbroić się w kolejną książkę, którą na bieżąco należy uzupełniać. Jest to dokładnie weryfikowane przez francuskie organy kontrolne a kara za niedopełnienie tego obowiązku może okazać się dla kierowcy dotkliwa, bo wynosi 135 euro.

Tachografy w busach

Aktualnie w większości krajów europejskich busy nie podlegają przepisom o dopuszczalnym czasie jazdy. Stan ten utrzymywać się będzie do lipca 2026 r., kiedy to Rozporządzenie 561/2006 obejmie swoimi regulacjami międzynarodowy transport pojazdami od 2,5t DMC. Będzie to tożsame z obowiązkiem rejestrowania danych za pomocą tachografów. Ta zmiana dla polskich przewoźników spowoduje ustaniem obowiązku posiadania tachobucha, ponieważ wszystkie informacje ręcznie wprowadzane do książki będą już automatycznie zapisywane na karcie kierowcy oraz w pamięci urządzenia.